Kaldereroak

Hungariako Kaldereroen Konpartsak Turkiar Kaldereroen Konpartsa du aitzindari, zeinak, Gazteriaren Tertuliak antolaturik, 1828ko astelehen inaute egunean desfilatu baitzuen, italiar eta turkiar erara jantzita, denak batera kantuan eta txokolaterak eta metalezko beste tresna batzuk joz.

Jaiegun hau Donostiako zaharrenetakoa da, eta ezin konta ahala konpartsa ibiltzen dira kalez kale, zartagin eta mailuez zarata ateraz, ehunka ahotsek Raimundo Sarriegi apartaren doinuak kantatu bitartean.

2025eko Kaldereroak

Hungariako Kaldereroen Konpartsa Tradizionalak Alde Zaharreko kaleetan egingo du aurtengo desfilea otsailaren 8an, larunbata.

Gaueko 21:30ean Kaldereroak Fermín Calbetón kalean bilduko dira, Lasala plazaren parean, Konstituzio plazara eramango dituen desfileari ekiteko. Han, 22:00etan kanpamendua ezarriko dute. Plazan, Konpartsako Erreginak eta Damek donostiarrak agurtuko dituzte, eta ondoren, tribu guztietako kideek Kaldereroen errepertorio guztia abestuko dute (Begi urdin bat, Mazurca, Caldereros Húngaros, Canto Hungariar); ekitaldian, Kresalako dantzariek parte hartuko dute eta Gopak izeneko eslaviar dantza elektrikari eta ikusgarria eszenaratuko dute; era berean, Donostiako Udalaren Musika eta Dantza Eskolako Bandak hartuko dute parte. Juan José Ocón, Mikel Olazabal eta Ignacio Montserraten zuzendaritzapean, Bandako 130 musikarik joko dituzte jaiaren doinu ezagunak.

Hungariako Kaldereroen Konpartsa Tradizionalaren ibilbidea 2025. urtean.

2025eko Kartela

Ainara Azpiazu Aduriz "Axpi" (Hernani) ilustratzaile profesionalak diseinatu du 2025. urte honetako kaldereroen irudia. Kartel honetan kaldereroen metal hotsa ikusgarri egin nahi izan du, zalaparta maila bisualera ekarri, festa giro eta alaitasunarekin batera. Horretarako, ibilean doazen kalderero koadrila irudikatu du kartelean, zaratarekin batera alaitasuna zabaltzen doana. Fondo ilunaren gainean kolorez betetako irudia egin du, gauak kaldereroetan duen protagonismoa aldarrikatzeko eta kontrastedun irudi bat sortzeko. Tipografiarekin ere jolastu du, euskal tipografian oinarrituz. Alaitasuna, jolasa eta gaua dira kartelaren protagonista. Teknika aldetik, monotipia eta teknika digitalak nahastuta sortutako irudia da.

2025eko Entseguak

Konpartsaren egitura

Ekitaldian izaten den giroaz gainera –kantuak, gurdi koloretsuak eta jantzi bitxiak–, pertsonaiak ere askotarikoak dira.

Konpartsa 410 pertsona inguruk osatzen dute (%60 emakumeak), Gauerdi txarangak lagundutako 19 tributan banatuta. Aurten, Amarako Kaldereroen Konpartsak - Amarakaldek 25 urte betetzen ditu eta, otsailaren 1eko egingo duten irteeran, ospatuko dute programazio berezi batekin. Horrez gain, otsailaren 8an, eta efemeride hori dela eta, Hungariako Kaldereroen Konpartsa Tradizionalak Amarakaldek – Amarako Kaldereroen Konpartsa hartuko du Parte Zaharreko kaleetan zehar egingo duen ohiko irteeran, eta Amarako tribuetatik etorritako ehun parte-hartzaile inguruk parte hartuko dute.

Auzoetan

Kaldereroen beste konpartsa batzuek ere irteerak egingo dituzte hainbat egunetan eta hiriko hainbat auzotan.

• Kaldereroen beste konpartsa batzuk

Historia

Hungariako Kaldereroen lehen konpartsa 1884ko otsailaren 2an atera zen Donostiako kaleetara, Kandelario egunez. La Unión Artesana eta La Fraternal elkarteek antolatu zuten, Inauteri jaien barruan. Lehen irteera hartan, Konpartsak Raimundo Sarriegiren musika eta Adolfo Combaren hitzak erabili zituen. Bitoriano Iraolaren Begi urdin bat abestia 1886an agertu zen.

1958ra arte, oso ospakizun irregularra izan zen, arrakasta handienaren eta ia desagerpenaren artean ibili baitzen tarteka, eta elkarte antolatzaileak aldatuz joan ziren.

Gainbehera haren ondoren, suspertu egin zen, lehenik Gaztelupe elkarteari eta gero Gaztelubideri esker, eta 1959 eta 1968 urteen artean hasi zen jaia erregulartasunez ospatzen. Erreginaren pertsonaia egonkortu egin zen, konpartsa berri bat agertu zen Antiguan, eta eguna aldatu eta otsailaren lehen larunbatean hasi ziren ospatzen.

Kaldereroen azken piztualdia 1972an izan zen, Turismo Ekintzetxearen eskutik, herri-elkarte eta hiritar zenbaitek lagunduta. 80ko hamarkadatik aurrera, konpartsa berriak agertu dira, eta jaia zabaldu egin da denboran eta espazioan.

Jai gehienetan bezala, Kaldereroen Konpartsa gizonek eta gizonentzat antolatzen zuten. Denborarekin, emakumeek espazio berriak hartu dituzte gizartean, eta jai-eremua horietako bat da. Gaur egun, galdaragileen konpartsa gehienetan, emakumeen parte-hartzea orokortu egin da, eta emakumeek berdintasunean eta gizonen rol berdinetan hartzen dute parte.

Musika